حرفهايي درباره نمايشنامه
Vagina monologues
نویسنده: ایوا انزلر
تلخیص و برگردان: عزت گوشه گیر
تئاتر آمريکا٬ در دو دهه اخير٬ ميدان وسيعي براي عرضه ي تجربيات گوناگون نمايش در ژانرهاي فکري و عملي بويژه تک گويي نويسي بوده است. اين شيوه نمايشي بعد گسترده اي در آثار نمايشنامه نويسان زن٬ نه تنها در آمريکا٬ بلکه در جهان دارد. از آنجايي که در طول تاريخ از رشد و تحول زبان زنان پيوسته جلوگيري به عمل ميآمده و زنان به دليل ساخت پدرسالارانه از عرصه هاي گوناگون هنري جدا نگاه داشته شده اند٬ زنان هنرمند را بر آن داشته تا حرفهاي نگفته قروني را بدون انقطاع٬ با فرمهاي تازه و شيوه هاي بياني نوين بيرون بريزند. در اين کوشش٬ زنان در جستجوي يک روش زنانه نويسي٬ براساس نوشتن خالص و لايزال تن و روان٬ و همچنين روش خواندن متون ادبي و فلسفه بوده اند. بدينگونه است که ساختارها و چارچوبهاي انتظام يافته مردانه٬ اکنون کهنه قلمداد شده و شيوه هاي نوين بياني٬ ملهم از زبان غريزه٬ زبان جسم و تخيل نامتناهي٬ در آغاز زايش است. شکستن شالوده هاي کهنه٬ آنتي تزي است مبتني بر شکفتگي زبان زنانه که طبعا سنتز شکوفان و پرباري در جهان خواهد داشت. سنتزي زاييده از وحدت و تضاد تقابلهاي دوگانه. زبان نويني که از آميختگي عاشقانه و چالش جدلانه زبان زنانه و زبان مردانه به دنيا خواهد آمد. هلن سيکسو٬ جوليا کريستوا و مارگرت دوراس پيشروان رمان نويسي نوين در فرانسه٬ از پيشگامان جنبش زبان نوين در جهان اند. مارگرت دوراس در فيلمها و رمانهايش از جمله: هيروشيما عشق من٬ کاميون٬ زن گفت: ويران کن٬ و آواي هند٬ به بيان بلاانقطاع زن٬ با تأکيدي آگاهانه٬ انگشت ميگذارد. وي ميگويد: "زنان هرگز خود را بيان نکرده اند. ادبيات زنان ادبياتي جسورانه و صريح است." نمايشنامه "تک گويي هايي درباره واژن" کوششي است در اين روند. اين نمايشنامه که شامل 18 تک گويي و 18 توضيح نامه کوتاه و بلند است٬ براساس 200 مصاحبه از زنان تدوين شده است. بعضي از توضيحات از انسيکلوپدياي زنان و کتابهاي مختلف نويسندگان زن٬ برداشت شده است. در هر تک گويي موضوعي جديد مطرح ميشود. با زبان و لهجه منطقه اي و فضاي زيستي و محيط ويژه اي که زنان آن فضاها را زندگي ميکرده اند. نمايشنامه که در سال 1997 نوشته شده٬ تا به امروز به شيوه هاي گوناگوني بر صحنه آمده است. از اجراهايي با بيش از حدود 30 بازيگر از اقوام و نژادهاي مختلف٬ تا اجراهايي با سه بازيگر متشکل از زنان رنگين پوست )سياه ـ سفيد ـ قهوه اي(٬ تا اجراهايي با يک نفر. گوناگوني اجراها٬ نشان دهنده آزادي٬ رهايي و عوامل بالقوه نيروهاي نهايي متن است که به کارگردان و بازيگر امکان باروري و خلاقيتهاي نوين را ميدهد. اين نمايشنامه حدود 5 سال است که هنوز بر صحنه تئاتر آپولو شيکاگو و همچنين دپارتمانهاي تئاتر در دانشگاهها٬ تماشاگران بيشماري را٬ از شهرهاي مختلف به تماشاي آن کشانده است. ايو انزلر Eve Ensler نمايشنامه نويس٬ برنده جايزه تئاتري اوبي اهل نيويورک است و جنبش جهاني روز واژن DayV را براي پايان دادن به خشونت عليه زنان٬ بنيان نهاده است. در 14 فوريه 1998 در روز عاشقان Whoopi اولين روز جهاني واژن به وقوع پيوست و 2500 نفر به همراه ووپي گلدبرگ s day'Valentine Goldberg ٬ سوزان ساراندون٬ Susan Sarandon و گلوريا استانيم Gloria Steinem و شمار بسيار ديگري از بازيگران زن٬ روبروي سالن همرستاين Hammerstein در شهر نيويورک جمع شدند تا نمايش "تک گويي ها ..." را اجرا کنند. در آن شب صد هزار دلار براي کمک به زنان مختلف جمع آوري شد تا براي امور گوناگوني از جمله: دانش اندوزي٬ بهداشت٬ قربانيان تجاوز و خشونت و جنگ مورد استفاده قرار گيرد. اين اعانه ها به کشورهاي مختلفي از جمله افغانستان )به جمعيت انقلابي زنان افغانستان Rawa (٬ کنيا٬ کروشيا٬ کوزووا در يوگسلاوي پيشين و چچن فرستاده شده است. اين نمايشنامه حرکت اميدوارکننده اي است نه فقط عليه نيروهاي ويرانگر وسايل ارتباط جمعي در کنترل قدرت گرايان در جهان٬ بلکه راهي است براي رسيدن به آزادي و عشق از طريق دانش اندوزي در بعد هنري. در پيشگفتار کتاب )چاپ 1998 و 2001( مقاله اي از گلوريا استانيم٬ فمينيست مشهور آمريکايي چاپ شده است که ترجمه آن را در زير ميخوانيد.